Het gevaar van 'gereserveerd' zijn

Er was eens...

Een tenger en klein vrouwtje van in de 60. Een beetje verlegen en toch ook heel sociaal. Ze stond klaar voor anderen en ze had een ruim sociaal netwerk. Of tenminste: dat is wat ik dacht.

Ik leerde haar kennen in de LETS-groep. De LETS-groep is een economisch systeem waarbij goederen en diensten 'gekocht' worden in ruil voor bijvoorbeeld 'handjes', een alternatief voor euro's. Naast het economische aspect gaat er ook veel aandacht naar het sociale aspect. Of dat is toch het opzet.

Ik kende Gerda niet supergoed. Ik heb haar tijdens mijn periode als massagetherapeut eens een ontspanningsmassage gegeven via de LETS en ontving van haar ook een massage. Af en toe dook ze op in mijn leven. Dan bleek dat vrienden van me haar kenden omdat ze regelmatig op hun hond pastte. Of kwamen we haar tegen op straat. Of op een BBQ die iemand van de LETS organiseerde. En ze bleek in dezelfde improvisatiecursus te zitten als degene waarvoor ik mezelf schoorvoetend had ingeschreven. Ze was ook clown en gaf daar les over aan volwassenen. Ze struggelde al een tijd met haar gezondheid. De details hierover, ken ik niet.

En Gerda hield van knuffelen. Ze durfde zomaar vragen om een knuffel en dat vond ik geweldig. Het maakte haar, in mijn ogen, heel kwetsbaar en juist ook heel sterk. Dan stonden we daar een tijdje.

Twee bijna-vreemden.

Stil.

Onze armen om elkaar heen, onze lijven tegen elkaar aan gedrukt. Het voelde nooit ongemakkelijk. Het voelde juist heel natuurlijk en vertrouwd.

In die stilte en in die aanraking voelde ik me innig verbonden met haar. Heel krachtig in het moment. En toch ook heel vluchtig. Want zodra onze wegen zich scheidden, was ik haar alweer vergeten.

Tot eergisteren. Ik ontving een mail van iemand uit de LETS-groep. Gerda is enkele weken geleden overleden. Ze was al lang actief in de LETS-groep dus vandaar de mail: "omdat velen haar waarschijnlijk wel kenden."

Gisteren herlas ik een interview met haar in het ledenblad van de LETS. Het dateerde van 2011. Gerda vertelde toen dat ze het jammer vond dat er vaak niet zoveel reactie kwam op haar aanbod in de LETS groep. Dat ze haar aanbod (van diensten) uitgebreid had in de hoop meer contacten op te bouwen via de LETS. Ze deed toen ook vrijwilligerswerk als oppas bij bejaarden. Ze was dus best actief. En blijkbaar was ze toch ook eenzaam. Vond ze geen aansluiting.

Geen aansluiting

Dat 'geen aansluiting vinden' is iets wat ik wel herken. Ook mijn Italiaanse lief lijdt onder het feit dat hij geen aansluiting vindt in België. Het baart me zorgen.

Ligt het aan ons? Verlangen we te veel van vriendschap? Wonen we in het 'verkeerde' land? Zijn we te eerlijk? Te gevoelig? Te 'moeilijk'?

Wat is vriendschap eigenlijk? Is het samen dingen ondernemen? Dezelfde interesses delen? Houden van dezelfde boeken, muziek en films? Samen dronken worden? Samen lachen en herinneringen oprakelen?

Ik heb het gevoel dat vriendschappen hier voor het leven gesloten worden. Gesloten. Liefst tijdens de puberteit en studiejaren. Later lijkt het moeilijker om nieuwe vriendschappen op te bouwen. Ik kan me niet ontdoen van de indruk dat Belgen 'gereserveerd' zijn en daar trots op zijn. Dat 'gereserveerd zijn' een eufemisme is voor 'gesloten'. Misschien zie ik dat helemaal fout.

De kracht van kwetsbaarheid (?)

Brené Brown heeft jarenlang onderzoek gedaan naar verbondenheid, schaamte en kwetsbaarheid. Om ons echt verbonden te voelen, moeten we onszelf durven laten zien zoals we zijn. Onze maskers naast ons neerleggen. De waarheid zeggen als iemand vraagt: "Ca va?"

Maar wat als anderen ongemakkelijk worden bij kwetsbaarheid? Hoe vrij zijn we echt in onze samenleving, om te zijn wie we zijn? Te voelen wat we voelen?

En ik vraag me af: Hoe is het mogelijk dat iemand als Gerda, iemand die allerlei activiteiten ondernam om onder de mensen te komen, iemand die anderen hielp, toch 'vergeten' werd, ook door mij? Hoe is het mogelijk dat ze alleen stierf?