Sorry dat ik leef

“Mandy, kan jij misschien mijn shift van zondag overnemen?”

“Oei, nee, sorry, dat lukt me echt niet. Tenzij ik mijn vriendin, met wie ik zondag afgesproken heb, vraag of ze het erg vindt dat we onze afspraak verzetten. Wacht, ik bel haar even.”

“Hoi Tine, zeg, ik weet dat we zondag hebben afgesproken, maar zou je het erg vinden onze afspraak te verzetten? Een collega van me vroeg me om haar shift over te nemen… Oké, dus je vindt het écht niet erg? Want anders laten we het gewoon doorgaan hoor, ik bedoel... Het is voor jou ook niet makkelijk om een vrij moment te vinden… Je kan binnen drie weken?… Ja, prima, dan zien we elkaar dan! En sorry hé, voor zondag.”

Ik zucht. Ik heb al spijt van het telefoontje naar mijn vriendin. Wil ik het ongedaan maken? Haar terugbellen? Wat wil ik zelf eigenlijk? Ik richt me weer tot mijn collega: “Oké, Katleen, ik kan jouw shift van zondag overnemen.”

Misschien herken je jezelf hier wel in? Zeg jij ook ‘sorry’ als iemand anders tegen je aan botst? Ga je werken ook al ben je ziek?

Dit is slechts één voorbeeld van hoe ik mijn leven vroeger zodanig probeerde te organiseren dat ik vooral niemand voor het hoofd stootte. Ik was wat ze noemen, een pleaser. Intussen vind ik dat zo'n vies woord! Maar serieus. Het was mijn belangrijkste activiteit. Het iedereen naar zijn zin proberen te maken en elk conflict uit de weg gaan. Dat betekende: géén eigen mening hebben en 'flexibel' zijn, zoals ik het toen graag noemde. Ontkenning ofzo. Flexibel in de zin dat ik als een kameleon opging in mijn omgeving. Volgens mij wisten de mensen in mijn leven nooit wat ze nu écht aan me hadden. Wat ik echt dacht.

"Welke film wil je kijken?"

"Oh, maakt niet uit hoor, kies jij maar!"

"Wat ga jij nemen om te eten?"

"Oh, ik bestel hetzelfde als jij."

Een beetje schuldgevoel is natuurlijk wel goed en nuttig. Het maakt dat we geen sociopaten zijn. Dat we 'sorry' zeggen als we de ander 'onrecht' aandoen of kwetsen. Dat we het weer goed proberen te maken. Hoewel dat weer stof is voor een andere blogpost. Want oké dat we controle hebben over onze daden, we zijn echter niet verantwoordelijk voor en hebben geen controle over de emoties en reacties van anderen.

Schuldgevoel vindt zijn oorsprong voor een groot stuk in de Moederwond. Sorry mams.😉

Als kind was mijn moeder mijn alles. Ze herhaalde ook vaak genoeg: "Mama's hebben altijd gelijk en weten alles." En dat nam ik als kind nogal letterlijk. We waren twee handen op één buik. Mijn moeder had altijd een mening klaar over anderen en die nam ik klakkeloos over. Tot ik dat dus niet meer deed. Tot ik mijn eigen mening begon te vormen. Mijn moeder zei vaak "Ik snap niet dat jij mijn dochter bent." Dat klonk als een verwijt en deed pijn. Ze doelde op de verschillen tussen ons die meer en meer zichtbaar en pijnlijk voelbaar werden. Het is natuurlijk volkomen normaal (én wenselijk) dat we ons losmaken van onze moeders. Toch gaat dat gepaard met schuldgevoel. Hoeveel schuldgevoel, hangt af van de mate waarin dochter én moeder de verantwoordelijkheid voor hun eigen gevoelens en ervaringen opnemen.

"De twee grootste drijvende krachten in een mensenleven zijn liefde en angst. Onder schuldgevoel zit altijd die oerangst voor liefdesverlies. Die ontstaat al de eerste keer dat je ouders zeggen dat je stout bent." - Marian Lijnse

Ook onze opvoeding in het algemeen heeft een grote invloed op ons schuldgevoel. In de tijd dat ik godsdienst kreeg op school en catechese volgde, dacht ik constant dat ik wat fout deed. Het werd er zo ingedramd dat wij mensen 'nietig' zijn, 'zondig' en 'onwaardig'. Ik ben blij dat ik na mijn plechtige communie niet langer godsdienst hoefde te volgen maar de overstap naar zedenleer mocht maken. Onze über alternatieve, linkse leraar deed een verdienstelijke poging ons wat bij te brengen over de actualiteit en we leerden kritisch denken. Voor mij was dat uurtje per week echter niet voldoende.😃 Ik was toen al erg onzeker. Durfde mijn mening niet uiten uit angst dat die nergens op zou slagen.

Verder leerde ik goed gezind te zijn. Als ik langere tijd slecht gezind was, dan reageerde mijn omgeving daar afkeurend op. Ik geloof nu dat ik vaak slecht gezind was omdat ik me vooral plooide naar wat anderen van me verwachtten. Of me gedroeg zoals ik dàcht dat anderen wilden dat ik me gedroeg. Happy Mandy was goede Mandy. Trieste of boze Mandy was de 'moeilijke' Mandy die te veel nadacht. Dus ik stopte het zo veel mogelijk weg. Ik slaagde erin veel te glimlachen maar regelmatig schoof er een donkere wolk over mijn gezicht in de vorm van 'met mijn ogen draaien' 🙄, waar mijn ouders allergisch voor waren. Het was sterker dan mezelf. Alsof ik geloofde dat het de enige manier was om mijn ongenoegen te uiten.

Dan waren er de veelvuldige reclamespotjes op de VTM, die deden uitschijnen dat het leven maakbaar was. Iedereen kon er goed uitzien, altijd gelukkig zijn en een succesvol leven hebben. Lukte dat niet, dan lag het waarschijnlijk aan jezelf. Eigen schuld, dikke bult.

Ik vond een job en trouwde. Mijn huwelijk was lange tijd happy-happy-joy-joy. We hadden veel lol samen en ondernamen leuke avonturen. We werden gezien als 'het perfecte koppel'. Mijn ex vond het heerlijk dat ik 'nooit moeilijk deed'. De pleaser in mij leefde voort. Terwijl ik verder en verder van mezelf verwijderd raakte. En daardoor ook van anderen.

De scheiding was het ultieme bewijs dat pleasen en happy-happy-joy-joy geen garantie zijn voor een geslaagd en gelukkig huwelijk en leven. Ik geloof ook dat mijn frustratie, dóór dat constante pleasen, meer en meer voelbaar moet geweest zijn.

Toch had ik mijn les nog niet geleerd. Ik bleef pleasen zodat ik elk conflict en het bijhorende schuldgevoel, kon vermijden. Misschien zelfs nog meer ná mijn huwelijk. Want ik was en voelde me alleen en snakte naar de goedkeuring van anderen.

Toen leerde ik mijn huidige lief kennen. Ik was stapelgek op hem en hij ook op mij. Toch heeft het veel voeten in de aarde gehad voor we echt een koppel werden. Toen Alessandro in Australië woonde, ben ik hem op een gegeven moment achterna gereisd. Natuurlijk omdat ik hoopte dat we als koppel zouden eindigen. Maar ook omdat ik nu eenmaal van reizen hou en Australië klonk als een avontuur.

Ik voelde me erg onzeker. Links rijden met een auto die niet de mijne was; ik vond het allemaal wel spannend. Die onzekerheid probeerde ik weg te stoppen onder stoerdoenerij. "Dit valt zo veel beter mee dan ik verwacht had!" kirde ik. Als ik een fout maakte, reageerde ik luchtig: "Oeps, dat is toch echt wel wennen," terwijl Ale zich vastklampte aan het deurhandvat (en mijn hart stiekem ongenadig hard in mijn borst bonkte). Daar kwam bij dat we nooit meer dan 2 dagen samen hadden doorgebracht. Van gigantisch veel afstand gingen we naar 24/7 in een monuvolumewagen die dienst deed als auto, slaapplaats en keuken. Ik was constant bang dat Ale me zou afwijzen. Bang dat deze reis ons juist verder uit elkaar zou jagen, i.p.v. naar elkaar toe doen groeien. Ik weet nog dat ik niet durfde te koken in zijn bijzijn. Omdat ik vond dat hij daar zo goed in was. Ik dacht dat ik nooit aan zijn kookkunsten zou kunnen tippen. Dus ik liet hem koken en assisteerde hem. Terwijl ik juist zo dol ben op koken. En er ook goed in ben.

Tijdens de vierde dag, ontplofte de boel. Ik snapte niet wat er gebeurde maar we riepen elkaar allerlei lelijke zaken toe, die ik je hier zal besparen.

"Ik drop je af aan de eerste beste luchthaven en maak deze reis verder alleen!" schreeuwde ik op een bepaald moment. Mijn gezicht rood van frustratie, tranen die over mijn wangen rolden. "Ik haat je!" En dat kwam uit de diepte van mijn hart met een kracht die ik niet voor mogelijk had gehouden.

"Goed zo!" tierde hij terug.

Hoewel ik diep verdrietig was, voelde ik ook een vreemd soort van opluchting. Het was over. Ik hoefde niet meer te proberen zijn ideale lief te zijn.

En dat was net de sleutel, begreep ik in de volgende dagen toen we wel in staat waren als volwassenen met elkaar te praten. Alessandro verlangde naar gelijkwaardigheid in onze relatie. Naar teamwerk. Naar openheid en eerlijkheid. Niet naar een 'fake' versie van een lief dat constant bang was iets fout te doen of zeggen. Omdat ik me constant liet leiden door schuldgevoel, was ik nooit mezelf in zijn bijzijn. Steunde ik ook constant op hem. Toen ik er klaar mee was, die bewuste nacht, zag hij een glimp van mijn vurigheid en onverschrokkenheid. Daarop konden we wel verderbouwen.😊

“Nice does not come out of goodness or high morals. It comes out of a fear of displeasing others and receiving their disapproval.”- Dr. Aziz Gazipura

Tot slot

• Schuldgevoel kan zich uiten in verschillende vormen. Heel vaak gaat het gepaard met schaamte. Schaamte omdat we niet de persoon zijn die we zouden willen zijn.
  

• Schuldgevoel is een lastig gevoel en we proberen het vaak te vermijden. Door die vermijding krijgt het schuldgevoel echter juist nog meer grip op ons. Acceptatie van het schuldgevoel is een eerste belangrijke stap naar bevrijding.
  

• Hoewel schuldgevoel een oncomfortabel gevoel is, gebruiken we het soms onbewust om nog lastigere gevoelens te vermijden. Denk hierbij aan rouw, woede, teleurstelling of eenzaamheid. Klein voorbeeld: toen ik mijn hondje liet inslapen, voelde ik me ontzettend schuldig. Ik werd geplaagd door vragen als 'Had ik toch niet moeten proberen hem extra medicatie te geven?', 'Heb ik niet te snel beslist?' Wat ik eigenlijk vermijdde, was het diepe verdriet dat ik voelde nu hij er niet meer was. Door een afscheidsbrief aan hem te schrijven, kon ik het verlies aanvaarden en verdween het schuldgevoel.
  

• We voelen ons vaak zelfs schuldig over wat we denken en voelen. Terwijl we daar totaal geen controle over hebben!
  

• Uit schuldgevoel raken doe je door je verantwoordelijkheid op te nemen voor je eigen leven. In het begin zal dat knap lastig zijn. Voor jezelf kiezen betekent dat je niet altijd doet wat anderen van je verwachten. Je zal misschien minder leuk gevonden worden. Maar je gaat jezelf wel leuker vinden! Je hebt echt enkel je eigen goedkeuring nodig.

Wil je graag verder onderzoeken hoe schuldgevoel jou terroriseert? Stuur me dan gerust een berichtje of reageer hieronder.

Interessant leesvoer

• Stop met aardig zijn van Thomas d'Ansembourg

• Not Nice: Stop People Pleasing, Staying Silent, & Feeling Guilty... And Start Speaking Up, Saying No, Asking Boldly, And Unapologetically Being Yourself van Dr. Aziz Gazipura (Hoewel je dit boek wel met een stevig korreltje zout mag lezen. Eén van zijn leraren was Tony Robbins en dat merk je wel. Hij steekt veel energie in jou ervan te overtuigen hoe miserabel je je wel niet voelt. Maar hier en daar zegt hij wel rake dingen waar ik zelf iets aan gehad heb.)

• Dit artikel van Bethany Webster over schuldgevoel en de Moederwond.

• Dit artikel geeft een beeld van waar we ons zoals schuldig over voelen en tegenover wie.

Foto's

• Sorry verkeersbord: Arek Socha via Pixabay

• Emoticons: Gino Crescoli via Pixabay