ACT vaardigheid 5: Waarden

Hé, wat leuk dat je weer met me meeleest over ACT. De bedoeling van deze blogposts is om je een idee te geven wat ACT is, waarom het ontzettend nuttig kan zijn en hoe het werkt. Uiteraard kan je zelf aan de slag met de oefeningen en vind je zelf veel informatie terug. Voel je dat dit iets voor jou is maar dat je vastloopt? Overweeg dan zeker professionele ondersteuning door een ACT-therapeut. Op deze website vind je een overzicht van ACT-therapeuten.

---

Naarmate ik ouder word, lijken mijn waarden meer 'ingebakken'. Meer vanzelfsprekend. Ze stuwen me vooruit of laten me rustig verder dobberen in een bepaalde richting.

Waarden zijn wat ons drijft. Wat we belangrijk en zinvol vinden. Het is waarvoor we met plezier uit ons bed komen.

Waarden komen vanuit onszelf. Het zijn dus niet de regeltjes die onze Innerlijke Dictator of de maatschappij ons oplegt. Waarden worden bepaald door wat we zélf écht willen en belangrijk vinden, niet door wat we moeten of mogen.

Waarden vormen het kompas dat richting geeft aan ons leven.

Waarden zijn niet hetzelfde als doelen. Een doel is een welbepaald eindpunt. We willen bijvoorbeeld een nieuwe fiets kopen. Eens we die fiets gekocht hebben, is het doel behaald. Dat doel kan wel bepaald worden door je waarden: bijvoorbeeld een duurzamer leven door meer te gaan fietsen i.p.v. altijd de auto te nemen. Waarden zijn nooit 'voltooid' of 'vast'. Ze vormen het pad dat we bewandelen en geven richting aan ons leven. Bij doelen zijn we gefocust op het resultaat, de bestemming. Terwijl waarden de reis vormen.

Stellen we onszelf doelen die niet in lijn liggen met onze waarden, dan is de kans groot dat er ergens iets wringt of knaagt. Dat we ons down voelen. En als onze doelen heel ver verwijderd liggen van onze waarden, voelen we ons misschien zelfs depressief.

Eigen aan ACT is dat onze waarden geen rigide regeltjes moeten worden. Als gezondheid een belangrijke waarde is voor ons, betekent dat niet dat we nooit eens van een ijsje kunnen genieten.

Wees bij het maken van de oefeningen helemaal eerlijk. Het gaat om jouw waarden. Hou dus geen rekening met waarden die volgens jou 'wenselijk' zijn volgens anderen. En schaam je vooral niet voor je waarden.

De volgende oefeningen komen uit het boek 'Time to ACT' van Gijs Jansen en Tim Batink. Veel plezier!

1. Wat zou je doen met 50 miljoen?

Dit vind ik zo'n leuke oefening! Ze geeft je de kans te dromen. Schrijf neer wat je zou doen met 50 miljoen en waarom dat voor jou waardevol is.

Mijn eigen voorbeeld:

Ik zou een zo groot mogelijk stuk regenwoud/bos kopen en daar zelfvoorzienend leven. Ik zou dat stuk regenwoud/bos beschermen en trips of workshops rond duurzaamheid organiseren. Dit is waardevol voor mij omdat ik zelf dicht bij de natuur wil wonen en iets terug wil geven aan de planeet. Tijdens de trips en workshops kan ik verbinden met mensen.

2. Je grafsteen

Ook deze is leuk. Teken je eigen grafsteen en schrijf erop hoe je graag herdacht wil worden. Hou geen rekening met de haalbaarheid ervan. Laat je helemaal gaan en schrijf erop hoe je wil dat mensen zich jou herinneren. Waar jij voor wil staan.

De mijn hieronder is van een tijdje geleden. Klopt nog helemaal, al zou ik er nu ook iets aan toevoegen rond duurzaamheid.

3. De klok tikt

"We schuiven onze dromen vooruit tot ze uiteindelijk een keer over de rand van het leven zullen vallen." - Jansen & Batink, 2019

Dit is een beetje wat me overkwam toen ik 40 werd. "Verdorie! Ik zit halverwege mijn leven!" En daar draait deze oefening om. Als we jong zijn, denken we dat we alle tijd hebben. Daardoor schuiven we onze dromen vaak voor ons uit tot ze (ik citeer Jansen en Batink omdat ik het zo'n mooie zin vind) 'over de rand van het leven zullen vallen'.

We hebben allemaal een houdbaarheidsdatum. Als we uitgaan van het idee dat we tot onze 67 zullen werken, trekken we onze leeftijd daarvan af om te weten hoeveel tijd we nog hebben om onze (professionele) dromen waar te maken. Ik heb dus nog 67-40= 27 jaar. Dat klinkt als een hoop tijd. En toch...

"Alles wat in de wachtkamer van je hoofd zit te wachten, zal uiteindelijk worden opgeslokt door de tijd." - Jansen & Batink, 2019

3. Had ik maar...

Ik ben zelf geen fan van Bronnie Ware's schrijfstijl, jammer genoeg bestond het boek 'Time to ACT' toen nog niet :-) Want Jansen en Batink zetten de 5 meest voorkomende zaken waar mensen op hun sterfbed spijt van hebben, handig op een rijtje. Ik benoem ze even kort en in eigen woorden voor jullie. Mensen hebben spijt dat ze:

1. geleefd hebben volgens de verwachtingen van anderen,

2. te hard gewerkt hebben,

3. hun gevoelens niet meer geuit hebben,

4. hun vriendschappen niet meer gekoesterd hebben,

5. niet de moed hadden om te doen wat nodig was om gelukkiger te zijn.

Jullie horen de vraag al komen...

Waar zou je spijt van hebben als je morgen zou sterven?

Voor mij is dit een heel gemakkelijke en daardoor ook best pijnlijke vraag. Ik zou écht spijt hebben dat ik mij steeds heb laten verlammen door angst en mezelf daardoor steeds klein heb gehouden. Ik was altijd bang dat ik de goedkeuring van anderen niet zou krijgen of zou verliezen. Dus bleef ik braaf in jobs die ik al lang niet leuk meer vond. Terwijl ik voelde dat er zoveel in mij zat.

"Playing Big is being more loyal to your dreams than to your fears." - Tara Mohr

Als jij hier ook mee worstelt, raad ik je heel graag het boek 'Playing big voor vrouwen' van Tara Mohr aan. Ze schrijft ook erg inspirerende blogposts.

"Iemand die zich keurig aan de regels houdt, wordt doorgaans beloond met bedankjes en complimenten. Die goedkeuring van anderen staat op het spel als je een keer niet naar een feestje gaat omdat je ontdekt hebt dat je eigenlijk veel liever met een boek op de bank zit." - Jansen & Batink

4. Waardenlijsten

Er zijn verschillende oefeningen om snel een duidelijk beeld te krijgen van wat belangrijk is voor jou.

Hier vind je een hele lijst van waarden die je kan afdrukken. Je kan ze uiteraard ook gewoon overschrijven. Sorteer de waarden in 3 kolommen: 'zeer belangrijk', 'belangrijk', 'niet zo belangrijk'. Heb je alle waarden in één van de 3 kolommen staan, kies dan de 10 waarden uit de kolom 'zeer belangrijk' uit die voor jou het allerbelangrijkste zijn. Weer: kies de waarden die écht belangrijk voor je zijn. Niet de waarden die je volgens jou zou moeten hebben om 'een goed persoon' te zijn.

Eens we ons bewust zijn van wat écht belangrijk is voor ons, zal het veel gemakkelijker zijn om over te gaan tot 'Toegewijd handelen', de zesde en laatste ACT-pijler waarover ik jullie volgende week vertel.

En jij? Wat zou jij doen als er geen enkele beperking zou gelden? Als àlles mogelijk was?

Warme knuffel,

Mandy

Foto kompas : StockSnap op Pixabay

Bronnen:

- Time to ACT! Het basisboek voor professionals - Gijs Jansen en Tim Batink

- In dit filmpje legt Tim Batink in het kort uit wat waarden zijn binnen de ACT.